سه‌میم شماره ۹ با مهرداد مظفری

📌 از جیره‌بندی تا مدیریت مشارکتی ،داده محور
🕓 زمان مطالعه: ۳ دقیقه

۱⃣ میم اول: مسأله چیست؟

ایران در بحران مزمن آب گرفتار است. اما کمبود آب فقط بحران منابع نیست؛ این یک فلج تصمیم است.
ما در کشورمان نه تنها دچار خشکسالی هستیم، بلکه دچار «خشک‌تصمیمی» شده‌ایم: یعنی ناتوانی در گرفتن تصمیم‌های پایدار، مشارکتی، و بین‌نسلی.

📍 این فلج تصمیم در حکمرانی آب، طی چهار دهه خود را این‌گونه نشان داده:

⭕️تصمیم‌های مقطعی، دستوری، و بی‌تداوم
بی‌توجهی به مشارکت مردم در مصرف و راه‌حل‌ها
⭕️واگذار کردن همه مسئولیت‌ها به دولت و چشم‌پوشی از نقش خانواده و کسب‌وکارها
جیره‌بندی آب بدون طراحی گفت‌وگو و اقناع اجتماعی

🔎 و نتیجه؟ جامعه‌ای که به جای مسئولیت‌پذیری، به دنبال دور زدن تصمیم‌هاست؛ از حفر چاه غیرمجاز گرفته تا مصرف افراطی.

۲⃣ میم دوم: مثال – تجربه‌های واقعی از ایران و جهان

🇮🇷 در ایران: ۴ دهه سردرگمی در حکمرانی آب

دهه۱۳۶۰ ◀️ سیاست غالب،سدسازی و تأمین بر مبنای کمبود آب نتیجه: بی‌توجهی به اقلیم خشک ایران

دهه۷۰ ◀️سیاست غالب،توسعه کشاورزی سنتی ~ نتیجه:مصرف ۹۰٪ منابع آبی در کشاورزی کم‌بازده

دهه۸۰ ◀️ سیاست غالب: احداث چاه‌ها و قنات‌های نیمه‌قانونی ~ نتیجه : تخریب منابع زیرزمینی

دهه۹۰ ◀️ سیاست غالب، قطع مقطعی آب، طرح‌های بدون آموزش ~ نتیجه ،بی‌اعتمادی و نافرمانی عمومی

دهه۱۴۰۰ ◀️ سیاست غالب،حذف تغییر ساعت، تغییر اجباری ساعت کار ~ نتیجه، سردرگمی بیشتر به جای صرفه‌جویی واقعی

🌍 در جهان: تصمیم‌های پایدار، با مشارکت مردم:

اسپانیا: سامانه‌ «هشدار عمومی مصرف آب» با سنسورهای شهری و اپلیکیشن خانوادگی.

استرالیا: تعرفه‌های پله‌ای با مشوق‌های مالی برای خانواده‌های کم‌مصرف.

اسرائیل: بازیافت بیش از ۸۰٪ فاضلاب شهری برای کشاورزی و صنعت.

سنگاپور: آموزش آب در مدارس و اردوهای تصمیم‌گیری در بحران آب.

۳⃣ میم سوم: مسیر – چطور باید تصمیم بگیریم؟
🔍
تصمیم آبی باید در ۴ سطح اتخاذ شود:
🔹 سطح اول: فرد

👤 مسئولیت‌پذیری زیستی
✅ پیشنهاد:
نصب نازل کاهنده مصرف، استفاده از تایمر حمام
اپلیکیشن‌های پایش مصرف شخصی.
آگاهی از «ردپای آب» در مصرف روزانه.

🔹 سطح دوم: خانواده

🏡 هم‌تصمیمی برای مصرف پایدار
✅ پیشنهاد:
مسابقه‌های خانوادگی کاهش مصرف با پاداش درون‌خانه‌ای.
تغییر عادت شست‌وشوی حیاط، خودرو، ظروف با حداقل آب.
استفاده از پساب شست‌وشو برای آبیاری.
حذف کاشت درخت‌ها و چمن های آب بر و …

🔹 سطح سوم: کسب‌وکار / شرکت‌ها

🏭 مسیٔولیت اجتماعی آبی
✅ پیشنهاد:
استفاده از فناوری‌های بازچرخانی آب در کارگاه‌ها،
گزارش ماهانه «شاخص مصرف آب» برای شفاف‌ سازی در سایت شرکت،
آموزش کارکنان و نصب پوسترهای تصمیمی در کارخانه و اداره،

🔹 سطح چهارم: سطح ملی / حکمرانی

🏛️ تصمیم‌های دانا، شفاف، مشارکتی
✅ پیشنهاد:
1. جایگزینی جیره‌بندی با نظام تعرفه‌گذاری هوشمند: افزایش تعرفه برای پرمصرف‌ها، یارانه به کم‌مصرف‌ها.

۲. ایجاد “شورای تصمیم آب” در استان‌ها با حضور مردم، کشاورزان و متخصصان.

۳. نقشه ملی “آب و تصمیم” برای شفاف‌سازی وضعیت منابع، مصرف و تصمیم‌های اجرایی.

۴. همکاری با دانشگاه‌ها برای آموزش عمومی تصمیم‌ گیری در شرایط کمیابی آب.

💡 تحلیل و ارزیابی طرح جیره‌بندی آب
مزایا:
✅ اجرای فوری در بحران
✅ کنترل موقت مصرف

معایب:
❌ بی‌اعتمادی عمومی
❌ توزیع ناعادلانه (صنایع بزرگ همچنان مصرف می‌کنند)
❌ عدم یادگیری تصمیم‌گیری توسط مردم
❌ ایجاد نافرمانی مدنی و بازار سیاه

✅ جمع‌بندی: تصمیمی برای تصمیم‌ها.

⭕️🌟جیره‌بندی بدون مشارکت، یعنی تصمیمی که همه را جریمه می‌کند، ولی هیچ‌کس را همراه نمی‌سازد.»⭕️🌟